Pratchaya Phinthong
A proposal to set CH4.5.75H2O on fire (work in process)
30.11.13 – 26.01.14
Pratchaya Phinthong initieert in KIOSK zijn nieuw project rond methaanhydraat, ook ‘brandend ijs’ genoemd. De kunstenaar is gefascineerd door het poëtische beeld van brandend ijs, maar eveneens door het metaforisch potentieel van het beeld in het licht van belangrijke actuele geostrategische en maatschappelijke thema’s zoals energie, economie en ecologie.
Methaanhydraat is een vorm van waterijs dat binnen zijn kristalstructuur grote hoeveelheden methaan bevat. Dit water-methaanmengsel vormt zich slechts bij een druk van meer dan 50 bar en een temperatuur van minder dan 4°C. Pas sinds enkele jaren heeft men ontdekt dat er zeer grote hoeveelheden van voorkomen in de permafrost en in de sedimenten op onze oceaanbodems. Deze sedimentaire bestanden aan methaanhydraat bevatten naar schatting twee- tot tienmaal zoveel moerasgas als alle bekende aardgasreserves. Ze vormen dus een potentieel belangrijke toekomstige bron van fossiele brandstofontginning. Hiertegenover staat echter een prangende, ecologische problematiek. Methaan is als broeikasgas twintig keer krachtiger dan koolstofdioxide en door de opwarming van de aarde bestaat het risico op ontdooien van de permafrost wat zal leiden tot het op grote schaal vrijkomen van methaan. Sommige wetenschappers vrezen dat daardoor het broeikaseffect onomkeerbaar wordt.
Phinthong is gefascineerd door deze ambigue relatie tussen het economische potentieel en de ecologische consequentie die methaanhydraat in zich draagt. Hij zet dit zinnenprikkelende idee in als een conceptueel kader om de tentoonstelling A proposal to set CH4 · 5.75H2O on fire (work in process) vorm te geven.
Het geluidsfragment dat in de centrale hemicycleruimte afgespeeld wordt, vormt hierbij het vertrekpunt. Het betreft een gesprek dat op 12 november 2013 in Gent plaatsvond tussen de kunstenaar, maritiem geoloog professor Marc De Batist en curator Wim Waelput. Hieruit volgde een wisselwerking tussen de kunstenaar en een aantal wetenschappelijke onderzoeksteams over een onderwerp dat men wereldwijd tracht te doorgronden, maar dat voor deze context vanuit een artistiek oogpunt benaderd werd. Uiteindelijk werd een staal methaanhydraat verbrand aan het Russische Baikalmeer onder leiding van geoloog Oleg Khlystov. Dit experiment werd speciaal voor dit tentoonstellingsproject gerealiseerd en geregisseerd onder de specifieke voorwaarden die Phinthong hen stelde. De actie werd ter plaatse gedocumenteerd op foto en video en de hoeveelheden gas en water die vrijkwamen uit het ‘brandende ijs’ werden opgemeten.
De stoffelijke restanten van de uiteindelijke actie, maar evenzeer het voorafgaande proces bestaande uit een kettingreactie van dialogen en uitwisseling van ideeën, werden vertaald naar de tentoonstellingsruimte. Zo vloeit het residu van een dergelijk samenwerkingsproject hier symbolisch samen in de vorm van één kleine plas water – de exacte hoeveelheid opgemeten water dat overbleef na het verbrandingsproces.
De tentoonstelling van Pratchaya Phinthong kwam tot stand met medewerking van:
prof. dr. Marc De Batist (departementshoofd, Renard Centrum voor Marine Geologie, Vakgroep Geologie en Bodemkunde, Universiteit Gent), Oleg Khlystov (hoofd laboratorium in het Limnologisch Instituut SB RAS, Russische Academie voor Wetenschappen) en zijn teamleden Andrey Khabuev en Oleg Belousov.
